O otyłości napisano już dziesiątki opasłych książek, setki artykułów i tysiące złudnych reklam o skutecznych sposobach na odchudzanie. Powstało wiele obiecujących diet, opracowano całe systemy ćwiczeń, zestawy ziół i niekonwencjonalnych metod na pozbycie się zbędnych kilogramów. Tymczasem nadwaga i otyłość to coraz częstsze zjawisko. Stanowi plagę naszych czasów. Jak temu zaradzić?
Otyłość u osób dorosłych
O otyłości mówimy, gdy współczynnik BMI (ang. body mass index, czyli wskaźnik masy ciała) przekracza wartość 30. Oznacza to, że masa ciała jest znacznie przekroczona w stosunku do wzrostu. Otyłość (która jest zaliczana do chorób przewlekłych) wiąże się z nadmiernym wzrostem tkanki tłuszczowej podskórnej i okołonarządowej w całym organizmie, co prowadzi do wielu problemów zdrowotnych.
Nawet jeśli masa ciała jest prawidłowa, może występować tzw. otyłość brzuszna. Jest ona również bardzo niebezpieczna dla zdrowia, ponieważ otłuszczenie narządów wewnętrznych prowadzi do zaburzeń przemiany materii, a w połączeniu z nadciśnieniem tętniczym lub cukrzycą znacznie zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Niestety, liczba osób cierpiących na otyłość, w tym również w Polsce, rośnie. WHO podaje, że problem otyłości dotyczy ok. 400 milionów osób dorosłych na świecie. Statystyki pokazują, że co czwarty Polak jest otyły (21% kobiet i 28% mężczyzn). Z danych wynika również, że w ciągu ostatnich 40 lat populacja osób otyłych zwiększyła się trzykrotnie, a każdego roku otyłość przyczynia się do blisko 3 mln zgonów.
Przyczyny otyłości
Specjaliści wskazują na dwie przyczyny otyłości:
- zewnątrzpochodną, czyli bilansową,
- wewnątrzpochodną, czyli neurohormonalną.
Otyłość bilansowa powstaje, gdy ilość energii wydatkowanej przez organizm jest mniejsza niż ilość kalorii przyjętych z pokarmem (nadmiar ten gromadzi się w postaci tłuszczu). Do głównych przyczyn powstawania tej otyłości lekarze zaliczają:
- nieprawidłowe odżywianie, obejmujące błędne wzorce i nawyki żywieniowe (przejadanie się),
- niehigieniczny tryb życia,
- niedostateczną aktywność fizyczną,
- czynniki genetyczne,
- predyspozycje rodzinne,
- czynniki psychospołeczne (problemy w pracy, rodzinie, stres) oraz stany nerwicowe i zaburzenia psychiczne.
Otyłość neurohormonalna spowodowana jest zaburzeniami mechanizmów regulujących przemianę materii (w tym zaburzenia wydzielnicze gruczołów dokrewnych, np. przysadki mózgowej, tarczycy, po przekwitaniu).
Obecnie otyłość bilansowa znacznie przewyższa neurohormonalną.
Dlaczego coraz więcej osób jest otyłych?
Rozwój współczesnej technologii i łatwy dostęp do jej zdobyczy spowodował zmiany w stylu życia społeczeństwa. Wiele czynności maszyny, co ogranicza wysiłek fizyczny człowieka. Kontakt z innymi osobami ułatwiają telefony komórkowe i serwisy internetowe. Niweluje to konieczność wychodzenia z domu w celu spotkań towarzyskich. Filmy i programy rozrywkowe, które dawniej były dostępne jedynie w kinach lub klubach, można oglądać wygodnie w fotelu w domowym zaciszu, czemu często towarzyszy „podjadanie” różnych kalorycznych przekąsek. Rynek oferuje wysokokaloryczne i wysoko przetworzone, tanie i łatwo dostępne produkty spożywcze, które są gotowe do spożycia w kilka minut, np. po podgrzaniu w kuchence mikrofalowej. Społeczeństwo coraz częściej żywi się poza domem, korzystając z tuczących fast-foodów – zapiekanek, frytek, hot dogów itp.
Jak otyłość wpływa na organizm?
Tkanka tłuszczowa obrastająca narządy prowadzi do ich osłabienia. Zbyt duża masa ciała stanowi bardzo duże obciążenie dla całego organizmu, w szczególności układu sercowo-naczyniowego, narządów ruchu (stawów), układu oddechowego i moczowego, wątroby oraz nerek. Zwiększa zapotrzebowanie na tlen, utrudnia poruszanie się, wywołuje ociężałość, zmęczenie i apatię. Otyłość znacznie zwiększa zagrożenie zachorowania na miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę i chorobę wieńcową.
Leki stosowane na otyłość
Do najbardziej znanych leków na otyłość, dostępnych w aptekach bez recepty, należą preparaty zawierające:
- chrom, ponieważ stabilizuje on poziom glukozy we krwi, zmniejszając uczucie głodu,
- L-karnitynę, która w połączeniu z aktywnością fizyczną przyspiesza metabolizm tłuszczów,
- ekstrakt z zielonej herbaty, która pomaga w metabolizmie glukozy,
- młody jęczmień, ponieważ zawiera błonnik, który przyspiesza metabolizm tłuszczów i obniża cholesterol,
- ekstrakt z zielonej kawy, ponieważ zawiera kwas chlorogenowy, który sprzyja redukcji masy ciała,
- gorzką pomarańczę, ponieważ wspomaga metabolizm lipidów.
Istnieje również wiele leków na otyłość dostępnych tylko na receptę, na przykład: orlistat, który pomaga skutecznie zredukować masę ciała. Substancją czynną tego preparatu są enzymy, biorące udział w metabolizmie lipidów. Zaburzają one wchłanianie tłuszczów w przewodzie pokarmowym, przez co znacznie obniża bilans energetyczny.
